Tình trạng chậm nói ở trẻ gia tăng, cha mẹ chú ý để phát hiện sớm!

Khoảng 16% trẻ có biểu hiện chậm phát triển khi học nói những năm đầu đời và 1 nửa trong số đó gặp phải những khó khăn dai dẳng những năm sau đó. Vì vậy, mẹ nên lưu ý để phát hiện chậm nói từ sớm cho trẻ và có hướng can thiệp kịp thời.

Dấu hiệu nhận biết sớm trẻ chậm nói qua các giai đoạn

Ngay từ khi 3 - 4 tháng, các bé đã chú ý đến âm thanh tiếng động, thậm chí có thể quay ra khi nghe ai đó gọi. Nhưng nếu bé không đáp ứng với tiếng động mạnh hay không nhìn vào người đang nói chuyện cùng bé, không hớt chuyện xung quanh thì mẹ nên lưu ý vì có thể bé đã có biểu hiện sớm của việc chậm nói.

Đến giai đoạn 5 - 6 tháng bố mẹ đã cần theo sát sự phát triển ngôn ngữ của con bởi lúc này, trẻ bắt đầu "ê, a", thậm chí có những trẻ ở giai đoạn này nói được những từ như "bà, mẹ, ti…".

Thông thường giai đoạn từ 8-12 tháng bé có thể phát ra những âm tiết đơn giản như “mama”, “baba”… có thể bập bẹ nói chuyện với những người quen, bắt chước âm thanh khi nghe người lớn nói ra và những hành động tạo ra âm thanh được lặp đi lặp lại nhiều lần.

Khi 12-18 tháng tuổi, bé nói được phần lớn câu một từ khi được yêu cầu. Đồng thời, biết giả vờ uống nước, bắt chước tiếng ho, hắt xì, làm tiếng các con động vật kêu. Nhiều trẻ đã có thể nói được câu 2 từ đơn ở 16-18 tháng và hiểu được hơn khoảng 50 từ.

Giai đoạn 18 - 24 tháng trẻ có thể dùng câu dài khoảng 2-4 từ, với các loại động từ và danh từ khác nhau, ví dụ mẹ bế, cầm tay,... vốn từ bé nói được cũng tăng lên nhanh chóng khoảng 200-300 từ.

Nếu trẻ không đạt được các mốc phát triển như trên, có nghĩa là trẻ chậm nói, mẹ cần hết sức lưu ý.

Chậm nói ảnh hưởng đến sự phát triển trí tuệ của trẻ?

Tác giả PA Silva làm việc tại khoa Nhi và Sức khỏe Trẻ em, Trường Y Đại học Otago, New Zealand cho rằng trẻ chậm nói sẽ có nguy có chậm phát triển về trí thông thông minh, khả năng đọc hiểu và nhận thức hành vi. Theo nghiên cứu này, hầu hết những đứa trẻ chậm nói có chỉ số IQ và điểm đọc trung bình thấp hơn đáng kể so với các bạn. Sự khác biệt này kéo dài đến khi trẻ 7 tuổi và 9 tuổi, thậm chí, chỉ số IQ thấp hơn hẳn đến 11 tuổi.

Theo tác giả Julia R Irwin làm việc tại Trung tâm Nghiên cứu Trẻ em, Đại học Yale, Hoa Kỳ thì trẻ thường gặp khó khăn trong việc điều chỉnh cảm xúc và giao tiếp xã hội. Vì vậy, chúng dễ chán nản, buồn phiền, thu mình với mọi người xung quanh, thậm chí là mắc trầm cảm.

Chậm nói ảnh hưởng tiêu cực đến sức khỏe cũng như cuộc sống của trẻ nhưng cha mẹ lại ít khi để ý để phát hiện sớm những dấu hiệu của vấn đề này. Không ít phụ huynh có tư tưởng khi thấy con có biểu hiện chậm nói đều coi đó là chuyện bình thường, thậm chí con 18 tháng chưa nói được thì đợi đến 2 tuổi, 3 tuổi kiểu gì cũng biết nói... Chính điều này đã làm lỡ mất giai đoạn vàng để can thiệp giúp các cháu.

Các mẹ nên làm gì khi phát hiện trẻ chậm nói?

Khi phát hiện trẻ có dấu hiệu chậm nói, cha mẹ nên luyện cho con giao tiếp bằng mắt, các trò chơi bắt chước, tương tác tác tại nhà.

Với trẻ từ 1 đến 3 tháng tuổi: mẹ có thể dạy bé bắt chước các kiểu khuôn mặt và âm thanh khác nhau. Ví dụ mặt vui là aaaa, mặt buồn là uuuu, mặt nhăn là tà tà tà… 

Trẻ từ 7-12 tháng tuổi: mẹ có thể dạy bé bắt chước các động tác bằng bàn tay: vỗ tay, vỗ đầu, vỗ tay lên bàn. Đồng thời dạy bé bắt chước tiếng kêu của các con vật: meo meo, ò ó o, um bò, chíp chíp. Nếu bé bật được âm nào ra dù không đúng hãy vỗ tay khích lệ và khen bé. 

Với trẻ từ 13 đến 18 tháng tuổi: có thể dạy bé bắt chước tác động với đồ vật, ví dụ: ôm mèo bông, vuốt lưng mèo, thơm mèo… Với bé từ 18 đến 24 tháng tuổi: mẹ nên dạy trẻ bắt chước động tác với đồ vật có ý thức phân biệt. Ví dụ: cái muỗng bỏ vào cái chén, bút màu bỏ vào hộp…

Suy cho cùng, sự sản xuất ra tiếng nói là kết quả của quá trình kích thích từ cơ quan nghe nhìn đến não bộ, để não phân tích, xử lý thông tin, ghi nhớ, bắt chước và truyền thông tin đến cơ quan phát âm để bật ra tiếng nói. Do đó, để quá trình dạy trẻ nói nhanh hơn, và hiệu quả hơn, mẹ nên bổ sung Omega thực vật cho bé càng sớm càng tốt để phát triển não bộ.